storytelling | visuele antropologie
"Als mensen mij op straat zien, dan denken ze: dat is een drugsdealertje. Maar dat is niet zo."
In 2022 deed ik in het kader van mijn masteropleiding veldwerkonderzoek naar stigmatisering en migratie. Samen met jongeren met een migratieachtergrond uit twee ‘probleemwijken’ in Nederland onderzocht ik hun ervaring met stigma’s. Ik was benieuwd naar de manier waarop de jongeren hun wijk ervaren en hoe zij omgaan met verhalen van buitenaf die gaan over henzelf of over de plek waar zij wonen. Het resultaat hiervan is samengebracht in een audiovisuele tentoonstelling. In het eerste deel van de tentoonstelling wordt de mix aan positieve en negatieve verhalen over de wijk samengebracht middels foto’s en soundscapes met als doel niet de problemen te ontkennen maar een genuanceerder beeld te geven. Het tweede deel van de tentoonstelling is een weergave van de kracht van de jeugd in deze wijken. Video’s, foto’s en audiofragmenten laten de verhalen van de jongeren zien waarin zij vertellen hoe ze op eigen kracht – bewust of onbewust – zich los proberen te maken van de stigma’s en op een positieve manier een weg proberen te vinden in de maatschappij.
.jpg)
Beide wijken kennen een eigen verhaal, evenals de jongeren die er wonen. Verder op deze pagina staan fragmenten van de tentoonstelling, onderverdeeld in de twee wijken. Tijdens en na het onderzoek hebben de jongeren steeds inspraak gehad op de manier waarop ik hun verhalen mocht gebruiken. Hierin gaven sommige jongeren aan dat hun stem/beeld niet of slechts beschermd online getoond mocht worden. Om de privacy van de jongeren te waarborgen, heb ik in sommige fragmenten op deze pagina aanpassingen gemaakt. Je zult bijvoorbeeld soms een tekst lezen op plekken waar anders een stem te horen was. Daarnaast is onderstaande om dezelfde reden geen complete weergave van het materiaal uit de tentoonstelling. Ondanks deze aanpassingen hoop ik dat het is gelukt om een zo volledig mogelijk beeld te geven van de tentoonstelling, hoewel een online weergave en een fysieke tentoonstelling natuurlijk nooit hetzelfde zijn.
Sommige onderdelen van het materiaal mogen op aanvraag met derden gedeeld worden. Mocht je geïnteresseerd zijn in de originele fragmenten, extra materiaal uit de tentoonstelling of een samenvatting van het onderzoeksproces en de resultaten, neem dan vooral contact op.
wijk A
De verhalen over beide plekken schetsen een beeld van wijken met twee gezichten. De jongeren uit zowel wijk A als wijk B ervaren een hechte gemeenschap, een thuis waarin ze omringd worden door mensen die voor elkaar klaarstaan. Een plek met veel mooie jeugdherinneringen waar ze zich over het algemeen veilig voelen. Anderzijds zien de jongeren ook de moeilijkheden in de wijk. In wijk A gaan deze verhalen vooral over kansenongelijkheid. Schaarste aan financiële en culturele middelen en een gebrek aan sociale connecties buiten de wijk maakt het voor jongeren lastig om op een positieve manier hun weg te vinden in de maatschappij. De frustraties die hier ontstaan komen in wijk A tot uiting in de straatcultuur. ‘Hangend’ op straat vinden sommige jongeren herkenning en veiligheid bij elkaar. Tegelijkertijd maakt dit hen kwetsbaar voor criminele invloeden.
Sommige jongeren zijn echter actief bezig zichzelf aan deze invloeden te onttrekken. In wijk A zijn er enkele buurtinitiatieven die dit voor de jongeren faciliteren. Eén van deze initiatieven is een lokale boksschool. Deze boksschool wordt geleid door een gerenommeerde bokskampioen van Marokkaanse afkomst. Veel jongeren, met name jongens, ervaren dit als een veilige plek waar ze aansluiting vinden vanuit hun eigen achtergrond en belevingswereld. Ze leren hier niet alleen vaardigheden die hen status opleveren binnen de straatcultuur, maar ook waarden en normen die hen helpen verder te komen in de maatschappij in bredere zin. Het audiofragment en de foto's hieronder geven een beeld van de toegevoegde waarde van deze boksschool in het leven van de jongeren.
wijk B
Evenals wijk A wordt ook wijk B door de jongeren omschreven als een hechte gemeenschap. Zo zegt één van de jongeren: ‘als er iets aan de hand is, weet ik zeker dat er mensen zijn die mij helpen.’ Dit maakt de wijk tot een veilig thuis. De moeilijkheden in wijk B worden echter op een andere manier omschreven dan in wijk A. Hoewel uit sociaal-demografische cijfers blijkt dat er ook in deze wijk relatief veel armoede, werkeloosheid en criminaliteit voorkomt, hoor ik de jongeren zelf nauwelijks hierover. De grootste moeilijkheid die zij zelf ervaren in relatie tot hun wijk, ligt vooral in de extreme stigmatisering. Wijk B heeft enkele jaren geleden als gevolg van een paar incidenten met jongeren een grote golf aan negatieve media-aandacht over zich heen gekregen. Hierbij werd sterk de nadruk gelegd op het narratief dat de migratieachtergrond van de betreffende jongeren en een gebrek aan inburgering onderdeel zouden zijn van de problematiek. Sindsdien voelen de jongeren zich neergezet als criminele ‘probleemjeugd’ die worden veroordeeld om hun buitenlandse achtergrond, een beeld waar veel van hen zich niet in herkennen. Dit maakt dat de jongeren in deze wijk erg bezig zijn met deze ‘opgeplakte’ identiteit terug in eigen handen te nemen en te herdefiniëren.
Eén manier waarop jongeren hun identiteit opnieuw definiëren is door middel van religie. In de video hiernaast vertelt één van de jongeren uit het onderzoek hoe de islam voor haar een plek biedt om een alternatieve identiteit vorm te geven in plaats van die van geproblematiseerde jongere met een migratieachtergrond. Haar religieuze identiteit zet haar in haar kracht om voorbij de stigmatisering op een positieve manier haar weg te vinden in de maatschappij.